Spirit of Japan

Usako

Japońskie spa, czyli onsen może kojarzyć się z tematyką erotyczną ponieważ oprócz gorącej wody nasyconej różnymi minerałami, drugim zjawiskiem charakterystycznym dla onsenów jest nagość. Japończycy, w odróżnieniu do np. Europejczyków korzystają ze spa nago, bez zakładania kostiumów kąpielowych. W Japonii nie wszystkie onseny posiadają autentyczną wodę mineralną. Są także takie łaźnie (np. w klubach sportowych), w których baseny wypełnione są zwykła gorącą wodą z różnymi dodatkami (np. ziołowymi, itp.), a także oferują one inne atrakcje jak np. bicze wodne, sauny, itp. Jednak wtedy nazywa się je nie onsen a ofuro. Są także łaźnie miejskie – sentō, z których korzystają okoliczni mieszkańcy. Posiadają one zwykłą gorącą wodę i korzysta się z nich także nanoteago.
Typowa wizyta w onsenie przebiega w sposób następujący. Obuwie zostawia się przy wejściu w szafkach lub na półkach. Kobiety i mężczyźni udają się do osobnych łaźni, gdzie najpierw się rozbierają, pozostawiając ubranie również w szafkach lub w koszykach. Następnie odbywa się rytuał dokładnego mycia całego ciała. W tradycyjnych onsenach są przygotowane w tym celu miejsca siedące na niskich stołeczkach ustawionych przed lustrami i kranem do prysznica. Są one zaopatrzone w mydło do mycia ciała, szampony i płyny do płukania włosów. W bardziej nowoczesnych onsenach są także kabiny prysznicowe, poza tym wszystkie zaopatrzone są w suszarki do włosów. Zaopatrzenie w kosmetyki, chusteczki papierowe, sterylizowane grzebienie i inne przedmioty przydatne w łaźni zależy od klasy onsenu. Dopiero po wymyciu się można wejść do basenów z gorącą wodą, a także z zimną wodą dla ochłody, do saun, czy też basenów na otwartym powietrzu – rotenburo. W rotenburo jest szczególnie przyjemnie jesienią, kiedy siedząc w wodzie można obserwować różnokolorowe liście kōyō lub zimą, gdy wszystko wokół jest zaśnieżone. Są takie onseny, gdzie widoki z rotenburo są specjalnie projektowane pod względem krajobrazowym. Na głowie zazwyczaj kładzie się małe ochłodzone zimną wodą ręczniki lub zawija się w nie włosy. Jeśli zatrzymaliśmy się w hotelu, idziemy do onsenu w yukata, a potem również ubrani w yukata oraz drewniane chodaki geta udajemy się na kolację w stylu japońskim, np. na eleganckie kaiseki ryōri.

Wejście do budynku Dōgo Onsen

Dōgo Onsen
Jednym z najbardziej znanych onsenów i najstarszym w Japonii jest Dōgo Onsen w Matsuyama (prefektura Ehime) na Shikoku. Największą jego atrakcją jest zabytkowy drewniany budynek z okresu Meiji - Dōgo Onsen Honkan pochodzący z 1894 r., do którego między innymi udawał się bohater książki Natsume Sōseki – Bōtchan (jak i również w realnym życiu sam Sōseki).

Zabytkowy budynek Dōgo Onsen

Obecnie nazwa „Dōgo Onsen” odnosi się nie tylko do oryginalnej łaźni, ale także do otaczającej ją dzielnicy Matsuyama, która wygląda jak małe miasteczko z hotelami spa, uliczkami handlowymi, restauracjami i klubami nocnymi. Dōgo Onsen posiada połączenie linami tramwajowymi ze stacją JR Matsuyama oraz jest przystankiem końcowym dwóch innych linii tramwajowych.

Tramwajowa stacja końcowa Dōgo Onsen

Łaźnia znajduje się w dużym tradycyjnym drewnianym budynku i oferuje wiele różnych atrakcji w zależności od budżetu, który chcemy na nie przeznaczyć. Wejście do łaźni - Kami-no Yu ("Łaźnia bogów") kosztuje tylko 300 jenów. Trzeba mieć własne mydło i ręczniki, ale jeśli się nie ma, można je kupić na miejscu. Można także za dodatkowe 320 jenów wypożyczyć yukata oraz otrzymać po kąpieli poczęstunek składający się z zielonej herbaty i kilku japońskich herbatników sembei, można także za dodatkową opłatą skorzystać z prywatnego pokoju. Samą łaźnię stanowią dwa ogromne baseny z gorącą wodą mineralną – jeden w części damskiej i jeden w części męskiej, które zazwyczaj są pełne turystów. Pomieszczenie przeznaczone na relaks po kąpieli jest chłodne nawet w lecie i posiada ładny widok na ulicę. Atmosfera tradycyjnego budynku i unoszące się opary wodne które tak zmniejszają ostrość widzenia że zapominamy o swojej „publicznej” nagości sprawiają, że w onsenie można znakomicie się zrelaksować.

Śnieg w maju wokół Sukayu Onsen (V.2006)

Sukayu Onsen
Chociaż najczęściej japońskie spa są odzielne dla kobiet i mężczyzn, to jednak nie jest to regułą. Są także takie, gdzie kąpiel następuje nago we wspólnych basenach lub w rotenburo na otwartym powietrzu. Wspólna kapiel, czyli kon’yoku jest szczególnie unikalnym doświadczeniem. Jednym z takich onsenów jest słynny Sukayu Onsen należący do miasta Aomori w rejonie Higashi Tsugaru w prefekurze Aomori. Jest to najstarszy onsen w położony w rejonie północnym Parku Narodowego Towada Hachimantai w pobliżu Góry Hakkoda.

Główny budynek Sukayu Onsen

W obszernym zabytkowym drewnianym budynku mieści się Sen-nin Buro – „Łaźnia tysiąca osób”. Jest to największe w Japonii pomieszczenie łazienne o powierzchni 80 tsubo[1] (ok. 320 m2) zbudowane z drzewa cyprysowego hiba. Mieści się w nim pięć basenów z wodą mineralną o zróżnicowanej temperaturze. Zwyczajem jest najpierw zażywanie kąpieli w zbiorniku z najgorętszą wodą i stopniowe przechodzenie z bardziej gorącej do mniej gorącej wody, a nawet zimnej, aby na koniec udać się pod gorący prysznic pod jednym z „wodospadów”. Potem powraca się do najgorętszej wody aby powtórzyć cały cykl od początku.

Sukayu Onsen w zimowym krajobrazie (05.2006)

Onsen powstał w 1684 r. i należał do lorda feudalnego Tsugaru. Od czasów Edo onsen był bardzo popularny ponieważ uważało się i nadal uważa, że woda w onsenie ma właściwości lecznicze. Szczególnie polecana jest na reumaryzm, cukrzycę, choroby trawienia, choroby kobiece, astmę i inne. Z powstaniem onsenu związana jest legenda, że myśliwy odkrył, że woda wyleczyła rannego jelenia, a także inne zranione zwierzeta. Przez długi czas spa było nawet nazywane „onsenem jelenia”. W 1954 r. onsen został uznany za pierwsze w Japonii uzdrowisko. „Kwaśna gorąca woda” o białawym zabarwieniu ma temperaturę od 41 do 43° C. Ponieważ jest jeden onsen zarówno dla kobiet jak i dla mężczyzn, osoby biorące kąpiel zazwyczaj okrywają się ręcznikami, a dla kobiet sprzedaje się nawet specjalne bawełniane suknie. Przebywanie w nieprzezroczystej wodzie w szczelnie owiniętym ręczniku w ogromnym pomieszczeniu nasyconym parą wodną nie jest krępujące i pozwala na wspaniały wypoczynek. Od godziny 22:00 do 23:00 onsen jest otwarty tylko dla kobiet.
Okolice onsenu też są interesujące. Sukayu Onsen położony jest na wysokości ok. 900 m.n.p.m. i jeszcze w maju jest tutaj śnieg. Otoczony jest nieskażoną naturą, której zmiany o każdej porze roku odzwierciedlają się w scenicznym krajobrazie. Jest wiele ciekawych roślin alpejskich. W Sukayu Onsen przetrwała także estetyczna prostota minonych epok. W zimie można wybrać się tutaj na narty, na wiosnę czy jesienią na hiking, a w lecie na wspinaczki górskie. Kiedyś zimą onsen był zamykany ze wzlędu na brak drogi dojazdowej, ale obecnie od 1982 r. istnieje droga i spa jest czynne przez cały rok.

Onseny w północnej Japonii (Tōhoku)

W onsenie szczególnie przyjemnie jest zimą – zwłaszcza w górach po nartach, kiedy wokół jest biało, pruszy śnieg a my znajdujemy się na zewnątrz budynku w rotenburo z gorącą wodą mineralną. Jest to wspaniały relaks szczególnie przydatny w Japonii, gdzie do dobrej formy trzeba dochodzić szybko bo pracownicy nie mają urlopów, a jedynie mogą pozwolić sobie na krótki wyjazd w weekend.

W Japonii znajduje się wiele rejonów z onsenami. Jednym z takich miejsc jest Hachimantai w północnej części kraju - Tohōku. Miejscowości uzdrowiskowe rozciągają się tam od prefektury Akita do Iwate. Po stronie Iwate znajdują się Matsukawa Onsen, Appi Onsen i położony na wysokości 1,400 m.n.p.m. Tōshichi Onsen, a do Akita należą onseny charakteryzujące się białą jak mleko wodą ze względu na obecność w niej siarczanów – Uchiyu, Ōbuka, a także Fukenoyu Onsen, posiadający spa na otwartym powietrzu oraz Goshogake oferujący siedem rodzajów kąpieli, w tym także parową.
W Hachimantai położonym w północnej części Honshu znajduje się Towada Hachimantai Kokuritsu Kōen (Towada-Hachimantai Park Narodowy), który składa się z dwóch części. Część północna obejmuje jezioro Towada i góry z najwyższym szczytem Hakkōda-san (1,585 m.n.p.m.), a południowa szczyty Iwate-san (2,038 m.n.p.m.), Nyūtō i Koma-ga-take (1,637 m.n.p.m.). Piękno tego rejonu, wyróżniającego się dziewiczymi lasami, jeziorami o krystalicznie czystej wodzie i wulkanicznymi stożkami, jest stosunkowo nienaruszone. Szczyt Hakkōda-san znajduje się na południe od położonego na wybrzeżu miasta Aomori. Można zobaczyć go ze Sukayu-onsen, który stanowi znakomitą bazę do chodzenia po górach, które są łańcuchem ośmiu nieczynnych wulkanów, wśród których najwyższy jest szczyt Ōdake lub Sukayu (1,585 m.n.p.m.). Gęsty las w tych okolicach jest szczególnie piękny jesienią, kiedy zmieniają się kolory liści i kiedy drzewa mienią się rożnorodnymi barwami. Patrząc z wierzchołka góry Ōdake w kierunku zachodnim można zobaczyć Morze Japońskie, a spoglądając w kierunku wchodnim - Pacyfik. Na północy znajduje się Aomori-wan (Zatoka Aomori). Do części południowej parku można dostać się z miasta Morioka. Znajduje się w niej wiele wulkanicznych wierzchołków, które są popularne wśród alpinistów i entuzjastów sportów zimowych. Znajdujące się tam gorące źródła dały początek licznym uzdrowiskom. Droga z Morioka poprzez Hachimantai przecina płaskowyż, który ciągnie się w kierunku pónocnym aż do rejonu Koma. Wzdłuż drogi wijącej się u stop wulkanicznej góry Yakeyama (1,366 m.n.p.m.) położone są liczne spa, takie jak Tamagawa Onsen, Goshogake Onsen i Fukenoyu Onsen. Znaczny odcinek tej drogi w zimie jest zamknięty, tak więc pewne rejony Hachimantai można podziwiać tylko od wiosny do jesieni.

Tōshichi Onsen, pref. Iwate

Tōshichi Onsen, Iwate-ken
Jest to stosunkowo mały i odosobniony onsen, jeden z wielu onsenów położonych w Parku Narodowym Hachimantai. Jest on także najwyżej położonym onsenem w północno-wschodniej Japonii. Posiada na zewnątrz rotenburo z przyjemną gorącą wodą koloru kości słoniowej. Ze względu na prostotę wystroju budynku, jego odosobnienie, a także obecność mieszanych rotenburo, onsen ten zalicza sie do tzw. „ukrytych, tajemniczych onsenów” (hitou).

Mieszane rotenburo w „tajemniczym onsenie” Tōshichi

Droga widokowa u podnóża Góry Iwate – „Hachimantai Jukai Line” prowadzi z Tōshichi Onsen do Matsukawa Onsen. Matsukawa Onsen, usytuowany w malowniczej dolinie Matsukawa i otoczony gęstymi lasami świerkowymi, posiada ponad 30 różnego rodzaju noclegowni i spa mogących usatysfakcjonować różne gusty. Ze względu na to, że w zimie nie ma tutaj dróg dojazdowych, onsen czynny jest tylko od początku kwietnia do końca października. Niedaleko Tōshichi znajdują się dwa bardzo znane w Akita uzdrowiska z woda leczniczą - Goshokake i Nyūtō. ([link widoczny dla zalogowanych])

Fukenoyu Onsen, pref. Akita

Fukenoyu, Akita-ken
W Fukenoyu oprócz łaźni w budynku, znajdują się również hitou – „tajemnicze onseny” – jeden mieszany i dwa osobne dla kobiet i mężczyzn. W okolicach tych rotenburo można zobaczyć liczne źródła i obłoki pary wodnej wydobywającej się spod wulkanicznych skał. Wstęp do budynku kosztuje 500 jenów, a onsen na otwartym powietrzu jest bezpłatny. Czynny jest w godz. od 8:00 do 17:00 ([link widoczny dla zalogowanych]).

Mieszane rotenburo w „tajemniczym onsenie” Fukenoyu

Rotenburo dla kobiet w Fukenoyu

W Hachimantai, rejonie bogatym w naturalne źródła, można często napotkać przydrożne małe baseniki do moczenia stóp, z których każdy może skorzystać, jak na przykład ten w Matsukawa Onsen.

Basen do moczenia stóp, Matsukawa Onsen, pref. Iwate

Fragment budynku hotelowego Goshogake Onsen, pref. Akita

Goshogake Onsen, Akita-ken
Onsen mieści się przy hotelu ryokan. Posiada wodę mineralną, która ma własności lecznicze w odniesieniu do chorób skóry. Znany też jest ze wzgledu na łaźnię parową mushiburo. Znajdują się w nim drewniane boksy parowe, w których chowa się całe ciało z wyjątkiem głowy. Rząd takich boksów, z których wystają tylko głowy, robi wrażenie obciętych głów spoczywających na drewnianych postumentach. Źróda pary widać wszędzie w otoczeniu budynku. Onsen posiada również przyjemne rotenburo, a także kąpiele w błocie i saunę. Wstęp kosztuje 400 jenów. Czynny jest w godz. od 7:00 do 19:30.

Para unosząca sie w poblizu Goshogake Onsen

Tsuru-no-yu (Nyūtō Onsen), Akita-ken
Nyūtō Onsen to skupisko tradycyjnych hoteli, w których znajdują się gorące źródła. Tsuru-no-yu mieści się także przy tradycyjnym hotelu (ryokan). Założony został w 1688 r. Onsen ten często pojawia się w telewizji, jako jeden z dziesięciu najlepszych w Japonii. Z tego względu zawsze znajduje się w nim wiele osób i czasem trzeba czekać na wejście. Wstęp kosztuje 400 jenów. Czynny jest od 10:00 do 15:00 ([link widoczny dla zalogowanych]).

Widok na Ginzan Onsen, pref. Yamagata

Ginzan Onsen, Yamagata-ken
Jednym z najbardziej malowniczych w Japonii onsenów jest Ginzan Onsen położony wzdłuż rzeki Ginzan-gawa w Obana-zawa w prefekturze Yamagata, niedaleko granicy z prefekturą Miyagi. Ginzan Onsen to cała miejscowość składająca się z trzy i cztero-piętrowych tradycyjnych drewnianych budynków usytuowanych rzędem przy uliczkach biegnących po obu stronach rzeki.

Kido ryōkan, Ginzan Onsen

Nazwa „ginzan” oznacza srebrną górę i wywodzi się od kopalni srebra, które odkryto tutaj ok. 500 lat temu. Onsen przywołuje swoim wyglądem atmosferę tamtych czasów, a zabytkowe budynki tworzą scenę jakby przeniesioną z okresu Taishō. Zatem nic dziwnego, że Ginzan Onsen stał się tłem kostiumowego serialu obyczajowego telewizji NHK - „Oshin”. Serial ten stał się najbardziej popularnym NHK dorama i był wyświetlany w 54 krajach, w tym także w Polsce.
Od rana po uliczkach Ginzan Onsen spacerują turyści. W przerwie spaceru można wymoczyć sobie nogi w gorącej źródlanej wodzie w specjalnie zaprojektowanych do tego celu basenikach – Warashi-yu i Shirogane-yu.

Warashi-yu, Ginzan Onsen

Odwiedzić można dziesiątki sklepów oferujących różnego rodzaju pamiątki z podróży - omiyage, w tym także charakterystyczną ciemno-niebieską porcelanę Kaminohata-yaki i przedmioty związane z bohaterką serialu - Oshin. Niedaleko znajduje się także park Shirogane-kōen, a w nim przy wejściu 22-metrowy wodospad Shirogane-no Taki, a także dalej drugi wodopad - Raion-no Taki i malownicza dolina Chōja Keikoku. Pod koniec dnia, kiedy zapada mrok, zapalają się lampy gazowe usytuowane wzdłuż promenady i iluminowane budynki ryokanów stają się bardzo romantyczne.
W Ginzan Onsen znajduje się kilkadziesiąt ryokanów ze źródlanymi kąpielami, ale jeden z nich wyróżnia się tym, że prowadzony jest przez właścicielkę - okami san, która jest cudzoziemką. Jeanie Fujiya - nosząca na codzień kimono blondynka jest Amerykanką i jedyną w Japonii cudzoziemką posiadającą taką niezwykłą pozycję. Osiągnęła ją poprzez małżeństwo z właścicielem tradycyjnego ryōkanu w Ginzan Onsen. Przy okazji stała się także swojego rodzaju osobistością występująca w TV i reklamach. Niedawno Fujiya ryōkan został cakowicie odremontowany i stał się zupełnie nowym, ale zaprojektowanym w tradycyjnym stylu budynkiem ([link widoczny dla zalogowanych]).

Fujiya ryōkan, Ginzan Onsen

[1] Japońska jednostka miary powierzchni;1 tsubo jest równy 3,305785 m2

E. M. Kido